بینو؛؛ «برای بسیاری از بزرگسالان سخت است که بفهمند چقدر از زندگی عاطفی نوجوانان در صفحه نمایش‌های کوچک گوشی‌هایشان سپری می‌شود.» این تعبیر مجله تایم از احوالات دنیای امروزی نوجوانان است. دنیایی که هزارتویی کم فروغ برای والدین رقم زده و بر پیچیدگی‌های دنیای نوجوانان افزوده است.
گسترش تلفن‌های همراه و انواع فناوری‌های دیجیتال هوشمند به گونه‌ای است که نوجوانان نیز از سرعت همه‌گیری این فناوری‌ها در امان نبوده‌اند و امروز رسانههای اجتماعی به بخشی از زندگی روزمره نوجوانان نیز تبدیل شده است. شرایطی که بی‌تردید همه گیری ویروس کرونا و جبر مجازی شدن آموز‌ش‌ها در تسریع آن بی‌تاثیر نبود. تا آنجا که به تعبیر مضمون لطیفه‌های مختلف که در این راستا ساخته شده بود؛ تلفن همراهی که تا پیش از این آوردنش در مدرسه جرم محسوب و به کسر انضباط منجر می‌شد، داشتنش برای دانش‌آموزان ضروری شد و نداشتنش با عقب ماندن از تحصیل برابری می‌کرد!
از این رو اگرچه شبکههای اجتماعی میتوانند در گسترش ارتباطات اجتماعی و مهارت آموزی‌های به ویژه فنی نوجوانان اثرگذار باشند اما آثار جدی منفی این رسانه‌ها بر ذهن و روان نوجوانان نباید مغفول بماند. به عنوان نمونه به عقیده اکثر کارشناسان و تحلیلگران پلتفرم‌هایی مانند تیکتاک، توییتر، اینستاگرام و اسنپ چت میتوانند عامل مهمی در حس انزوا یا حاشیه نشینی نوجوانان باشند. از سوی دیگر بررسی‌ها از اثار شبکههای اجتماعی بر ایجاد و افزایش افسردگی در میان نوجوانان خبر میدهد. اعتیاد به فناوری، آزار و اذیت‌های سایبری نیز موارد مهمی هستند که هر کدام نیاز به توجه ویژه دارند.
شناخت بهتر از رفتار نوجوانان در رسانههای اجتماعی، پیش از هر چیز نیازمند بررسی گرایش و علاقه‌مندی نوجوانان نسبت به رسانههای اجتماعی است.
گزارش پیش رو، حاصل نتیجه تحقیقات تیم پیو است که بیش از هزار و سیصد نوجوان آمریکایی و والدین آنها را بین آوریل تا مه 2022 مورد بررسی قرار داده است. هدف از این گزارش بینش بیشتر در مورد اینکه در حال حاضر در جهانی که هرکدام از رسانه ها در حال رقابت تنگاتنگ باهم هستند، کدام پلتفرمها تمرکز اصلی برای مخاطبان نوجوان هستند و هریک چقدر از زمان خود را صرف این پلتفرمها میکنند.
گزاره های راهبردی
-
کاربران نوجوان روزانه اینترنت در حال افزایش است و از 92درصد در سال 2014 در به 97 درصد در نیمه اول 2022 رسیده است.
-
شواهد نشان می دهد «تیک تاک» پلتفرم غالب در میان نوجوانان است و سهم نوجوانانی که از فیسبوک استفاده می کنند به شدت کاهش یافته است.
-
حدود 67 درصد از نوجوانان به طور دائم و 16 درصد تقریبا به طور مداوم از تیک تاک استفاده می کنند.
-
یوتیوب پلتفرمی است که در بین کاربران نوجوان پیشتاز است به عبارتی 95 درصد از نوجوانان به طور منظم از این برنامه استفاده می کنند.
-
شواهد نشان می دهد که تیک تاک در مسیر پیشی گرفتن از مقیاس جهانی تبلیغات توییتر و اسنپ چت در سال 2022 است. پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2024 درآمد تبلیغاتی تیک تاک و یوتیوب به 23.6 میلیارد برسد.
-
62 درصد از نوجوانان به طور مرتب از اینستاگرام و 59 درصد از آنها از اسنپ چت استفاده می¬کنند.
-
طبق نظر سنجی انجام شده 55 درصد از نوجوانان بر این باورند که مقدار زمان مناسبی را صرف رسانه های اجتماعی می کنند. در حالی که حدود یک سوم نوجوانان (36 درصد) میگویند که آن ها زمان زیادی را در شبکه های اجتماعی صرف می کنند و فقط 8 درصد از نوجوانان فکر می کنند که زمان بسیار کمی را صرف رسانه های اجتماعی می کنند.
-
پسران نوجوان بیشتر از دختران نوجوان از یوتیوب، توئیچ و ردیت استفاده می کنند، در حالی که دختران نوجوان بیشتر از تیک تاک، اینستاگرام و اسنپ چت استفاده می کنند.
-
برای 54 درصد از نوجوانان دست کشیدن از رسانه های اجتماعی تا حدودی سخت است، در حالی که 46 درصد انجام این کار تا حدودی آسان می دانند.
-
برای دختران نوجوان بیشتر از پسران نوجوان کنار گذاشتن رسانه های اجتماعی دشوار است (58 درصد در مقابل 49 درصد).
-
اکثر نوجوانان به دستگاه‌های دیجیتالی مانند تلفن‌های هوشمند (95 درصد)، رایانه‌های رومیزی یا لپ‌تاپ (90درصد) و کنسولهای بازی (80درصد) دسترسی دارند.
-
نوجوانان 15 تا 17 ساله (98درصد) بیشتر از همتایان 13 تا 14 ساله خود (91درصد) به تلفن هوشمند دسترسی دارند.
-
پسران نوجوان بیشتر از دختران نوجوان به کنسول های بازی دسترسی دارند.
-
دسترسی به رایانه و کنسول های بازی نیز بر اساس درآمد خانواده نوجوانان متفاوت است. نوجوانانی که در خانواده‌هایی زندگی میکنند که سالانه 75هزار دلار یا بیشتر درآمد دارند، 12 درصد بیشتر احتمال دارد به کنسولهای بازی دسترسی داشته باشند.
ظهور تیک تاک؛ سقوط فیسبوک
هنگامی که تیک تاک برای اولین بار در سال 2016 راه اندازی شد، برنامه اشتراک گذاری ویدیو در رسانههای اجتماعی محبوبیت زیادی پیدا کرد و کاربران جدیدی در تمام سنین در سراسر جهان به خود اختصاص داد. در واقع، از اوایل سال 2021، تیک تاک با بیش از 1.5 میلیارد دانلود و 500 میلیون کاربر فعال در بیش از 150 کشور شناخته شد، که رقمی تکان دهنده برای پلتفرمی بود که تنها چهار سال راه اندازی شده بود. برخی از کارشناسان معتقدند که رمز موفقیت تیک تاک الگوریتم منحصر به فرد آن است.
شواهد نشان میدهد که تیک تاک در مسیر پیشی گرفتن از مقیاس جهانی تبلیغات توییتر و اسنپ چت در سال 2022 است و تنها در عرض دو سال توانست با یوتیوب رقابت کند، زیرا نوجوانان و جوانان آن را به محبوبترین برنامه اجتماعی حال حاضر تبدیل کرده اند. واضح است که این موضوع برای فیسبوک نگران کننده است.
پیش‌بینی می‌شود که تیک تاک پلتفرم اشتراک‌گذاری ویدیوی متعلق به چین تا سال 2024 به یوتیوب برسد، همچنین پیش‌بینی می‌شود هر دو 23.6 میلیارد دلار درآمد تبلیغاتی داشته باشند.
گزارش حاضر تاییدی است بر اینکه «تیک تاک» پلتفرم غالب در میان جوانان است، در حالی که سهم نوجوانانی که از فیسبوک استفاده میکنند به شدت کاهش یافته است.
چشم انداز رسانه های اجتماعی همیشه در حال تغییر است، به ویژه در میان نوجوانانی که اغلب در این فضا نقش چشمگیری دارند. نظرسنجی جدید مرکز تحقیقات Pew از نوجوانان آمریکایی 13 تا 17 ساله نشان میدهد که تیک تاک از سالها پیش در آمریکای شمالی محبوبیت زیادی پیدا کرده است و اکنون در میان پلتفرم‌هایی که در این فضا در حال رقابت با یکدیگر هستند، یک پلتفرم اجتماعی برتر برای نوجوانان به حساب می آید.
از سال 2014 تا 2015 که تیک تاک آغاز به کار کرد، استفاده از فیسبوک کاهش یافت ولی اینستاگرام و اسنپ چت در همان سالها رشد کردند.
حدود 67 درصد از نوجوانان پاسخ داده اند که همیشه از تیک تاک استفاده میکنند و 16 درصد از آنها میگویند که تقریباً به طور مداوم از آن استفاده میکنند.
در همین حال، سهم نوجوانانی که در سالهای 15-2014 از فیسبوک استفاده میکردند، از 71 درصد در آن زمان به 32 درصد امروز کاهش یافته است.
اگرچه نوجوانان امروزی به اندازه نوجوانان سالهای گذشته از فیسبوک استفاده نمیکنند، اما بر اساس مطالعات اخیر مرکز تحقیقاتی پیو دیده می شود، فیسبوک همچنان در میان بزرگسالان از استفاده گستردهای برخوردار است.
علیرغم از دست دادن محبوبیت فیسبوک در دنیای رسانه های اجتماعی در گروه سنی نوجوانان، کسانی که در خانواده های با درآمد پایین و متوسط زندگی میکنند بیشتر به فیسبوک گرایش دارند تا همسالان خود که در خانواده های مرفه زندگی می کنند.
44 درصد از نوجوانانی که درآمد خانواده آنها کمتر از 30هزار دلار در سال است و 39 درصد از نوجوانان که درآمد آنها بین 30هزار دلار تا 75هزار دلار است به طور منظم از فیسبوک استفاده می کنند. در حالی که 27 درصد از خانواده هایی که درآمدشان بالای 75هزار دلار در سال است، از فیسبوک استفاده می کنند.
سایر پلتفرم های رسانه های اجتماعی نیز از سال 2014 تا 2015 شاهد کاهش استفاده در بین نوجوانان بوده اند. به عنوان مثال در حال حاضر حدود 23 درصد از نوجوانان از شبکه اجتماعی توییتر استفاده میکنند، در حالی که در سال 2014 این رقم 33 درصد بوده است.
استفاده نوجوانان از شبکه های اجتماعی
آهن ربایی به نام یوتیوب
یوتیوب پلتفرمی است که در بین کاربران نوجوان پیشتاز است تقریبا از هر 5 نوجوان یک نفر از یوتیوب استفاده میکند، به عبارت دیگر 95 درصد از نوجوانان به طور منظم از این برنامه استفاده میکنند. تیک تاک در ردیف دوم قرار دارد و 67 درصد از نوجوانان پاسخ دادهاند که همیشه از این برنامه استفاده میکنند. 62 درصد از نوجوانان به طور مرتب از اینستاگرام و 59 درصد از آنها از اسنپ چت استفاده میکنند در حالی که محبوبیت فیسبوک در بین نوجوانان کاهش یافته است.
تفاوت های جمعیت شناختی قابل توجهی در انتخاب رسانههای اجتماعی نوجوانان وجود دارد. استفاده از پلتفرمهای آنلاین در بین نوجوانان بر اساس جنسیت کمی متفاوت هستند به عنوان مثال، پسران نوجوان بیشتر از دختران نوجوان میگویند که از یوتیوب، توئیچ و ردیت استفاده میکنند، در حالی که دختران نوجوان بیشتر از پسران نوجوان از تیک تاک، اینستاگرام و اسنپ چت استفاده میکنند.
همچنین تحقیقات داخلی متا نیز نشان داده است که فیسبوک و اینستاگرام اخیراً در بین مخاطبان جوان‌تر کاهش یافته‌اند، به همین دلیل است که متا بیشتر تمرکز خود را بر توسعه ابزارهای مخصوص مانند «ریلز» و «استوری» برای مخاطبان جوان‌تر گذاشته است.55درصد از نوجوانان بر این باورند که مقدار زمان مناسبی را صرف رسانههای اجتماعی می کنند. در حالی که حدود یک سوم نوجوانان (36 درصد) میگویند که آنها زمان زیادی را در شبکههای اجتماعی صرف می کنندو فقط 8 درصد از نوجوانان فکر میکنند که زمان بسیار کمی را در رسانههای اجتماعی صرف میکنند.
در پاسخ به سوالی درباره ایده کنار گذاشتن رسانه های اجتماعی، 54 درصد از نوجوانان پاسخ داده اند که دست کشیدن از رسانه های اجتماعی تا حدودی سخت است، در حالی که 46 درصد گفته اند انجام این کار تا حدودی آسان است.
برای دختران نوجوان بیشتر از پسران نوجوان کنار گذاشتن رسانه های اجتماعی دشوار است (58 درصد در مقابل 49 درصد). برعکس، یک چهارم پسران نوجوان بر این باورند که کنار گذاشتن شبکه های اجتماعی بسیار آسان است، در حالی که 15 درصد از دختران نوجوان نیز با این گروه هم عقیده اند.
پلتفرم منتخب نوجوانان
بر اساس مطالعات انجام شده مشخص شد که تقریباً همه نوجوانان در سال 2022 به تلفن هوشمند دسترسی دارند. از سال 2014 تا 2015، سهم دسترسی نوجوانان به گوشی های هوشمند از 73 درصد به 95 درصد رسیده است و در طی این سالها این رقم 22درصد افزایش یافته است.
اما در حالی که دسترسی نوجوانان به گوشی‌های هوشمند تقریباً در هشت سال گذشته افزایش یافته است، دسترسی آنها به سایر فناوری‌های دیجیتال، مانند رایانه‌های رومیزی یا لپ‌تاپ یا کنسولهای بازی، از نظر آماری بدون تغییر باقی مانده است.
این نظرسنجی نشان میدهد که اکثریت قریب به اتفاق نوجوانان به دستگاه‌های دیجیتالی مانند تلفن‌های هوشمند (95 درصد)، رایانه‌های رومیزی یا لپ‌تاپ (90درصد) و کنسولهای بازی (80درصد) دسترسی دارند.
این نظرسنجی نشان میدهد که تفاوت هایی در دسترسی به این دستگاه های دیجیتال برای گروه های سنی وجود دارد. به عنوان مثال، نوجوانان 15 تا 17 ساله (98درصد) بیشتر از همتایان 13 تا 14 ساله خود (91درصد) به تلفن هوشمند دسترسی دارند. علاوه بر این، پسران نوجوان از دختران نوجوان به کنسولهای بازی دسترسی دارند.
دسترسی به رایانه و کنسول های بازی نیز بر اساس درآمد خانواده نوجوانان متفاوت است. نوجوانانی که در خانواده‌هایی زندگی میکنند که سالانه 75هزار دلار یا بیشتر درآمد دارند، 12 درصد بیشتر احتمال دارد به کنسولهای بازی دسترسی داشته باشند و 15 درصد بیشتر از نوجوانان خانواده‌هایی با درآمد کمتر از 30هزار دلار به رایانه رومیزی یا لپ‌تاپ دسترسی دارند.
همچنین این مطالعه نشان میدهد که کاربران نوجوان روزانه اینترنت افزایش یافته است و از 92درصد در سال 2014 اکنون به 97 درصد رسیدهاست.
علاوه بر این، سهم نوجوانانی که دائما از این پلتفرمهای استفاده میکنند از سال 15-2014 تقریباً دو برابر شده است و از 24درصد در آن زمان به 46 درصد رسیده است.
منابع
https://www.newportacademy.com/resources/well-being/effect-of-social-media-on-teenagers/
https://ifstudies.org/blog/is-tiktok-dangerous-for-teens-
https://www.pewresearch.org/internet/2022/08/10/teens-social-media-and-technology-2022/
